Ngoài vóc dáng, làn da thì việc chăm sóc vùng kín sau sinh cũng là vấn đề vô cùng quan trọng để giúp mẹ sống vui khỏe, tránh gặp các bệnh phụ khoa nguy hiểm. Vậy mẹ đã biết cách chăm sóc vùng kín thế nào là đúng cách chưa?

• Bên cạnh đó có thể tham khảo thêm hướng dẫn sau của Babyparadise về Cách bấm móng tay cho bé sơ sinh

1. Một số thay đổi của vùng kín sau sinh Mẹ nên biết

1.1. Khô âm đạo

Thông thường âm đạo được giữ ẩm và khỏe mạnh là nhờ sự tiết ra chất dịch nhầy ở cửa tử cung nhờ hormon Estrogen. Sau khi sinh, đa phần hàm lượng hormon Estrogen ở nhiều chị em giảm xuống nhiều, làm chất dịch nhờn ở âm đạo ít, trong quá trình quan hệ có cảm giác nóng rát, đau và khó quan hệ, điều này gây ảnh hưởng đến đời sống thường ngày.

1.2. Vùng kín bị thâm đen

�Babyparadise xin lưu ý:

Vùng kín thâm đen là tình trạng khá phổ biến ở chị em sau sinh, do sự thay đổi nội tiết thất thường trong thân thể, khiến chị em cảm thấy mất tự tin, gây ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý và đời sống hằng ngày.

1.3. Vùng kín nặng mùi hơn

Sau khi sinh, cơ thể của Mẹ sẽ nặng mùi hơn, đặc biệt là vùng kín. Để có thể cải thiện điều này, sau khi xuất viện về nhà, Mẹ nên 

• Thường xuyên vệ sinh vùng kín bằng nước ấm, và xông hơ đều đặn cơ thể với lá tắm dành cho bà đẻ. 
• Cách 2,3 ngày mẹ xông hơ một lần, đặc biệt là xông hơ kỹ vùng kín, mẹ sẽ cảm nhận được cơ thể nhẹ nhàng và thoải mái hơn.

Vùng kín năng mùi hơn làm Mẹ mất tự tin và khó chịu

1.4. Sản dịch sau sinh sẽ kéo dài vài tuần

Sản dịch hay còn gọi là dịch tiết âm đạo thường xuất hiện ở phụ nữ sau sinh, bao gồm máu, vi khuẩn và các mảng ô hoại tử bong ra từ lớp niêm mạc cổ tử cung. 

• Vài ngày đầu sau sinh, sản dịch của mẹ sẽ chứa nhiều máu có màu đỏ tươi giống như máu trong chu kỳ kinh nguyệt. 
• Càng về sau sản dịch sẽ ra ít hơn và có màu hồng nhạt. 
• 10 ngày tiếp theo, sản dịch sẽ ra rất ít chỉ là chất dịch có màu trắng hoặc màu vàng. 
• Sau từ 2-4 tuần thì chất màu trắng sẽ giảm và mất hẳn.

1.5. Mẹ sẽ bị són tiểu

Mẹ đừng quá hoảng hốt khi mẹ có vẻ tiểu tiện không kiểm soát sau sinh. Mẹ có thể bị són tiểu trong quá trình bài tiết, nâng vật nặng, hắt hơi hoặc thậm chí ho. Đây là tình trạng thường gặp sau sinh nên Mẹ không cần lo lắng nhiều nhé.

2. Một số dấu hiệu cho thấy vùng kín bị tổn thương

�Babyparadise xin lưu ý:

• Âm đạo tiết dịch bất thường có khí hư, có máu và mùi khó chịu
• Cảm giác rát ngứa, nổi mẩn, đau đỏ ở vùng kín, tiểu buốt
• Âm đạo khô rát, gây cảm giác đau đớn bất thường khi quan hệ tình dục, xuất huyết ngoài chu kỳ kinh nguyệt sau giao ban
• Ngực có chấm đỏ hoặc bị phát ban
• Đau bụng kinh liên tục
• Mỏi eo, nhức lưng, viêm xương chậu
• Khó tiêu, buồn nôn kéo dài
• Cảm giác đau, rát khi quan hệ tình dục
• Kinh nguyệt thất thường

3. Tại sao phụ nữ mang thai và sau sinh cần sử dụng dung dịch vệ sinh phụ nữ?

3.1. Đối với phụ nữ mang thai

• Trong suốt quá trình mang thai, cơ thể phụ nữ sẽ đối mặt với rất nhiều thay đổi, đặc biệt là nội tiết tố. Kinh nguyệt sẽ không còn, thế nhưng dịch nhờn tiết ra nhiều hơn, nếu không chăm sóc cẩn thận, các mẹ bầu rất dễ bị viêm nhiễm, nấm ngứa. 

Trong quá trình mang thai, chăm sóc vùng kín đúng cách với các sản phẩm nước rửa phụ khoa chuyên dụng sẽ giúp các mẹ có được cảm giác khô thoáng, dễ chịu hơn. Ngăn ngừa tối đa tình trạng viêm nhiễm phụ khoa, nấm ngứa, mẩn đỏ trong suốt thai kỳ.

3.2. Đối với phụ nữ sau sinh

Sau quá trình sinh nở, tử cung của người mẹ sẽ dần co lại. Dù là sinh thường hay sinh mổ thì cơ thể mẹ vẫn tiết ra sản dịch màu đỏ, kéo dài khoảng 3-4 ngày. Sau đó chuyển sang màu trong nhầy. 

• Nếu việc vệ sinh vùng kín không đúng cách sẽ dẫn tới tình trạng nhiễm trùng khiến dịch tiết ra có mùi hôi và màu vàng đục. 
• Dễ xuất hiện hiện tượng âm đạo sưng, đau nhức rất khó chịu, thậm chí có nhiều mẹ bị rong huyết, nhiễm trùng hậu sản nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến tử vong.

Chính vì lý do này mà việc vệ sinh, chăm sóc vùng kín sau sinh là đặc biệt quan trọng. Nếu chỉ vệ sinh bằng nước thông thường chắc chắn sẽ không mang lại hiệu quả tích cực.

Gel vệ sinh dung dịch phụ nữ Thảo mộc

3.2.1. Ưu điểm khi sử dụng dung dịch vệ sinh phụ nữ sau khi sinh

• Sử dụng dung dịch vệ sinh vùng kín sau khi sinh đúng cách giúp phòng ngừa viêm nhiễm âm đạo do thành phần chứa các chất sát trùng tại chỗ, giúp loại bỏ nấm, vi khuẩn tấn công gây bệnh.
• Giúp vùng kín sạch sẽ, thơm tho: Sản phẩm chứa tá dược tẩy rửa thích hợp, giúp làm sạch âm đạo, giảm mùi hôi khó chịu.
• Giúp chị em thoải mái, tự tin hơn, đặc biệt là trong đời sống vợ chồng.

3.2.2. Nhược điểm khi sử dụng dung dịch vệ sinh vùng kín sau khi sinh

• Trên thị trường hiện có rất nhiều loại dung dịch vệ sinh phụ nữ cho mẹ sau sinh. Nếu các mẹ không cẩn thận, có thể chọn những sản phẩm có chứa kim loại nặng như: bạc, đồng, kẽm.., làm mất cân bằng độ pH trong âm đạo, tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn sinh sôi, gây bệnh. 
• Lạm dụng dung dịch vệ sinh phụ nữ sau khi sinh cũng khiến âm đạo bị khô, rát, làm chết vi khuẩn có lợi, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm phụ khoa.

4. Cách chọn dung dịch vệ sinh phụ nữ an toàn cho mẹ sau khi sinh

4.1. Chọn dung dịch vệ sinh phụ nữ đảm bảo được các tiêu chí về chất lượng và hiệu quả

• Làm sạch nhẹ nhàng

Dung dịch vệ sinh phụ nữ không gây khô rát, không gây kích ứng da. Giúp ngăn ngừa nấm, vi khuẩn gây bệnh phụ khoa.

• Khử mùi hôi vùng kín

Bên cạnh việc làm sạch, dung dịch vệ sinh phụ nữ cần thêm công dụng khử mùi và loại bỏ các triệu chứng ngứa, rát âm hộ, âm đạo.

• Dưỡng da

Chăm sóc, dưỡng da vùng kín mềm mại, làm hồng bề mặt da vùng kín, duy trì độ ẩm sinh lý cần thiết.

4.2. Chọn dung dịch vệ sinh phụ nữ phù hợp với cơ địa, không chứa chất tẩy rửa

• Cần chọn sản phẩm phù hợp với làn da, độ tuổi và cơ địa, nên xem xét kỹ thành phần sản phẩm, thông số về độ pH… để chọn được dung dịch phù hợp nhất.
• Nên lựa chọn loại dung dịch vệ sinh có nguồn gốc từ thiên nhiên sẽ an toàn và thân thiện với làn da.

4.3. Nếu đã bị viêm nhiễm, cần chọn sản phẩm đặc trị

• Dung dịch vệ sinh phụ nữ thường có tác dụng hỗ trợ điều trị, giảm triệu chứng, phòng ngừa các bệnh phụ khoa như ngứa rát, viêm nhiễm nấm, ký sinh trùng.
• Trong trường hợp chị em gặp phải các bệnh viêm nhiễm nấm ngứa nặng, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để chọn cho mình loại nước rửa tốt nhất

BabyParadise Lưu ý: Khi đã mắc bệnh phụ khoa, chị em nên đi khám để được tư vấn một cách tốt nhất, tìm ra nguyên nhân và biện pháp chữa trị phù hợp. Chị em hông nên tự điều trị sẽ khiến bệnh nặng hơn, kéo dài và có thể gây vô sinh.

4.4. Ngăn ngừa bệnh phụ khoa phải đi kèm với các nguyên tắc về độ pH

Âm đạo là một bộ phận đặc biệt nhạy cảm trên cơ thể, vì thế dung dịch vệ sinh phụ nữ cần phải dịu nhẹ và có độ pH phù hợp. Chị em nên tìm hiểu kỹ độ pH, tính kiềm và tính axit của mỗi dung dịch trước khi mua.

Độ pH âm đạo cũng cho biết tình trạng sức khỏe vùng kín.

• pH < 4

Độ pH âm đạo có tính axit

• pH từ 4 – 4.5

Độ pH âm đạo sinh lý

• pH >= 4.5

Độ pH âm đạo có tính kiềm

BabyParadise lưu ý: Người có độ pH âm đạo mang tính axit nên chọn dung dịch vệ sinh phụ nữ có tính kiềm để cân bằng sinh lý âm đạo, và ngược lại.

Độ pH âm đạo sinh lý ở mức lý tưởng:

• Ở trẻ em chưa dậy thì, pH sinh lý của âm đạo là 7.
• Phụ nữ đang ở tuổi sinh sản có pH sinh lý trong khoảng 4-5.
• Phụ nữ tuổi mãn kinh có pH trong khoảng 6-7

4.5. Chọn dung dịch vệ sinh phụ nữ có hương thơm quyến rũ, thanh khiết

Dung dịch vệ sinh phụ nữ với hương thơm dịu nhẹ, giúp chị em trở nên quyến rũ và tự tin hơn trong mỗi cuộc yêu. Trên thực tế, hầu hết đàn ông đều đều bị cuốn hút bởi mùi cơ thể của người bạn đời, đặc biệt là khu vực nhạy cảm.

5. Lưu ý khi sử dụng dung dịch vệ sinh phụ nữ cho mẹ sau sinh

• Các mẹ sau khi sinh không nên lạm dụng dung dịch vệ sinh phụ nữ, sử dụng quá nhiều lần trong ngày, chỉ nên sử dụng 2 lần/ 1 ngày
• Chỉ dùng để rửa bên ngoài âm đạo, không thụt rửa quá sâu vào bên trong cũng như không dùng để vệ sinh những bộ phận khác trên cơ thể.
• Lựa chọn những sản phẩm dung dịch vệ sinh phụ nữ phù hợp với làn da của mình.
• Dung dịch vệ sinh phụ nữ chỉ có công dụng rửa, làm sạch chứ không giúp điều trị bệnh viêm nhiễm, phụ khoa. Vì vậy, khi có các triệu chứng mắc viêm âm đạo hoặc các vấn đề ở vùng kín, chị em nên đi khám để được điều trị kịp thời.

6. Sau sinh dùng dung dịch vùng kín nào?

6.1. Dung dịch vệ sinh Saforelle

Saforelle là công ty dược phẩm của Pháp thành lập năm 1989, được đánh giá cao nhờ thành phần thiên nhiên lành tính, an toàn cho sức khỏe người dùng.

Dung dịch vệ sinh Saforelle

Ưu điểm:

• Bảng thành phần đẹp, lành tính.
• Mang lại cảm giác sạch sẽ, khô thoáng khi sử dụng.
• Giảm tình trạng ra khí hư, huyết trắng.
• Khử mùi hiệu quả.

Nhược điểm:

• Giá cao.
• Sản phẩm có tính kiềm nhẹ.
• Tạo nhiều bọt. 

6.2. Dung dịch vệ sinh Lactacyd Confidence

• Sản phẩm dung dịch vệ sinh này có thành phần chính là 
• acid lactic và lactoserum được chiết xuất từ sữa tươi, có tác dụng cân bằng độ pH âm đạo, hạn chế vi khuẩn gây bệnh phát triển.
• Kết quả nghiên cứu lâm sàng trên 1000 phụ nữ Châu Á cho thấy, có đến 99.75% người tham gia thử nghiệm không gặp bất kỳ kích ứng nào.

Dung dịch vệ sinh Lactacyd Confidence

Ưu điểm:

• Giúp làm sạch vùng kín nhẹ nhàng.
• Mang lại cảm giác khô thoáng.
• Kiểm soát mùi vùng kín hiệu quả.
• Giảm tình trạng ngứa ngáy, ra khí hư.
• An toàn tuyệt đối cho da.
• Hương thơm dịu nhẹ.
• Giá rẻ, nhiều nơi bán.

Nhược điểm:

• Gây khô âm đạo nếu dùng lâu dài.

6.3. Dung dịch vệ sinh Smoovy

Dung dịch vệ sinh Smoovy

Thành phần dung dịch vệ sinh chắc chắn không làm các chị em phải thất vọng. Đó là các chiết xuất tự nhiên có tác dụng nuôi dưỡng làn da như:

• Tinh chất collagen:  Tinh chất hoa hồng: 
• Chiết xuất hoa cúc La Mã, lô hội, vitamin E: 
• Hoạt chất Decyl glucoside: 
•  Công thức thành phần của dung không chứa parabens và SLS.

Ưu điểm:

• Thành phần đẹp, an toàn cho da.
• Làm sạch da vùng kín dịu nhẹ.
• Không gây khô rát khi dùng.
• Kháng khuẩn gây bệnh.
• Kiểm soát mùi âm đạo hiệu quả.
• Giúp cân bằng độ pH trong môi trường âm đạo.
• Dưỡng ẩm cho da giúp niêm mạc mềm mại, mịn màng.
• Mang lại cảm giác khô thoáng.
• Giá rẻ.

Nhược điểm:

• Thiết kế bao bì kém bắt mắt.

6.4. Gel vệ sinh dung dịch phụ nữ Thảo mộc

• Sản phẩm đã được cấp phép lưu hành của Sở Y Tế ,sản xuất trên dây chuyền máy móc tiên tiến, hiện đại đạt tiêu chuẩn GMP.
• Với nguyên liệu được nhập ngoại từ các tập đoàn cung ứng nguyên liệu mĩ phẩm thiên nhiên hàng đầu thế giới như Lonza/Mỹ,Codif/Pháp,Greentech/Pháp ...
• Gel vệ sinh phụ nữ đa năng Thảo Mộc có thành phần từ chanh, Nano nghệ, Rễ cây ngưu bàng , Trà xanh, Lô hội , lá xô thơm... có tác dụng làm sạch nhẹ nhàng, khử mùi hôi, dưỡng ẩm , chống khô rát

6.5. Dung dịch vệ sinh phụ nữ Dạ Hương

Dạ Hương tự hào là nước rửa phụ khoa duy nhất được chứng minh an toàn và hiệu quả ngừa viêm ngứa tại bệnh viện Từ Dũ và bệnh viện phụ sản Trung Ương. 

• Các thành thảo dược tự nhiên như Lô hội, Cúc la mã, bách lý hương và muối, Dạ Hương giúp rửa sạch nhẹ nhàng, góp phần ngăn ngừa viêm nhiễm nấm ngứa và giúp ngăn mùi hiệu quả. 
• Bổ sung thêm chiết xuất dâu tằm, collagen và Vitamin B3 giúp vùng kín của chị em mềm mại và hỗ trợ ngăn ngừa lão hóa.
• Các thành phần dưỡng ẩm tự nhiên giúp vùng kín của chị em luôn thoáng sạch. 
• Acid lactic trong Dạ Hương giúp môi trường âm đạo được đảm bảo cân bằng, giảm thiểu nguy cơ viêm nhiễm âm đạo trong suốt thai kỳ.

7. Mẹ nên chăm sóc vùng kín sau sinh như thế nào để đảm bảo an toàn?

7.1. Chăm sóc vết mổ

Hầu hết, các bà mẹ đẻ thường đều phải rạch tầng sinh môn, do đó khâu chăm sóc vùng kín sau sinh lúc này nên hết sức cẩn thận để tránh nhiễm trùng

• Có thể sử dụng những loại gối kê, nệm mềm và uống thuốc giảm đau để cảm thấy ổn hơn, thường hết sau khi cắt chỉ hoặc kéo dài gần 1 tháng. Nếu đau dai dẳng hơn thì hãy đề nghị để được khám lại.
• Đến tuần thứ 2 sau khi đã được cắt chỉ tự tiêu, thời gian này mẹ nên lau người với nước ấm, tắm nhanh chóng, không ngâm mình trong bồn hoặc xối mạnh nước có thể làm vết mổ bị ướt. 
• Sau khi tắm xong, dùng bông sạch thấm khô vết mổ tại vùng kín, không tự ý đắp lá trầu không hay tỏi giã lên vùng kín.

7.2. Vệ sinh đúng cách

Chăm sóc cửa mình sau sinh luôn sạch sẽ, chống nhiễm trùng là điều cực kì cần thiết sau khi bị rạch tầng sinh môn. 

• Rửa nhẹ nhàng vùng kín với nước ấm pha chút muối rồi sau đó lau khô bằng khăn mềm, sạch ít nhất 3 lần/ngày. 
• Cách rửa cũng rất quan trọng để tránh bị nhiễm trùng: trước tiên là rửa âm hộ và hai âm môi, sau đó mới đến hậu môn. Không nên rửa từ hậu môn rồi mới đến âm hộ để tránh đưa những chất bẩn từ hậu môn sang âm hộ. 
• Trong vòng 6-8 tuần sau khi sinh cần tránh không sinh hoạt vợ chồng.

7.3. Thay băng vệ sinh thường xuyên

• Khi sản dịch chảy ra, Mẹ cần lưu ý cứ sau 4 giờ nên thay băng vệ sinh để vùng kín luôn được khô ráo. 
• Ưu tiên lựa chọn các loại băng dễ thấm hút, không dùng loại có mùi thơm và khi vệ sinh nên sử dụng nước ấm. 
• Mẹ nên chọn mặc loại quần áo thoáng mát, rộng rãi, đặc biệt quần lót phải là loại thật thoáng, sạch để vết thương tại tầng sinh môn mau lành

7.4. Lưu ý khi đi tiểu 

• Đối với chị em sinh thường hầu hết đều phải rạch tầng sinh môn, khi tiểu tiện để tránh cảm giác đau rát ở các vết rạch, chị em nên vừa đi tiểu vừa dùng vòi hoa sen xả nhẹ. 
• Vệ sinh xong nên lấy khăn bông sạch thấm khô để tránh hiện tượng ẩm ướt gây viêm nhiễm vết thương.
• Trường hợp bị bí tiểu, cách chăm sóc vùng kín sau sinh tốt nhất, chị em có thể thử chườm nóng kết hợp massage nhẹ nhàng vùng bụng dưới

7.5. Thận trọng khi di chuyển

• Thời gian đầu, Mẹ nên di chuyển từ từ, khi ngồi dậy phải từ từ, hít thở đều, đứng lên ngồi xuống phải chầm chậm để không bị chóng mặt. Khi chóng mặt thì không nên đi lại để tránh bị choáng, ngất. 
• Trong 1-2 tháng đầu, tuyệt đối không khuân vác đồ nặng có thể dẫn đến tình trạng sa tử cung gây hại cho sức khỏe của Mẹ sau này.

7.6. Tránh mặc quần quá chật 

• Mẹ nên ưu tiên những bộ quần áo rộng rãi, thoáng mát, không chỉ giúp Mẹ cảm thấy dễ chịu, mà còn hạn chế những tiếp xúc không cần thiết giữa quần áo và “vết thương”. 
• Đặc biệt, tránh mặc quần lót quá chật, bó sát vào người.

7.7. Kiêng quan hệ tình dục

Để chăm sóc vùng kín sau sinh nhanh hồi phục thì  vấn đề kiêng chuyện “chăn gối” là điều cần thiết. 

• Do âm đạo bị giãn rộng và đang sưng đau nên nguy cơ nhiễm trùng cao có thể gây rò âm đạo – hậu môn, dẫn đến đại tiểu tiện không tự chủ
• Quan hệ tình dục quá sớm còn tạo điều kiện cho hàng ngàn vi khuẩn xâm nhập vào tử cung gây lên các bệnh lý hậu sản, bệnh đường tình dục và nhiễm khuẩn sau sinh. 
• Nên tránh quan hệ tình dục sau khoảng 4 – 6 tuần, những trường hợp đẻ mổ thời gian kiêng kị có thể lâu hơn từ 6 -12 tuần.

8. Sai lầm khi sử dụng nước rửa phụ khoa cho mẹ sau khi sinh con

Nước muối hay dung dịch vệ sinh đều có thể sử dụng để vệ sinh vùng kín, thế nhưng nó không thích hợp để làm nước rửa phụ khoa cho bà mẹ sau khi sinh con, nhất là khi sử dụng quá thường xuyên:

• Bản thân nước muối có tính kiềm, còn vùng kín lại có tính axit, nếu sử dụng liên tục nhiều ngày sẽ làm độ pH ở âm đạo thay đổi, dẫn đến tình trạng khô rát, khó chịu. 
• Dung dịch vệ sinh có tác dụng làm sạch nhưng nếu ngày nào cũng dùng sẽ giết chết cả những vi khuẩn có lợi, làm vi khuẩn có hại có cơ hội sinh sôi, gây bệnh.

9. Những điều cần lưu ý khác khi chăm sóc sản phụ sau sinh

9.1. Bổ sung dinh dưỡng sau khi sinh

Trong vòng 6h ngay sau khi mổ, các bà mẹ sẽ không được phép ăn uống do nhu động ruột đang ở mức rất thấp, đường ruột ứ nhiều khí và hoạt động tiêu hóa kém:

• Những ngày đầu mẹ chỉ nên uống nước lọc và ăn cháo loãng cho đến khi nào có thể xì hơi được thì bắt đầu ăn đặc hơn một chút, đồ ăn vẫn phải thật mềm và lỏng để tránh gây tình trạng táo bón nặng hơn.
• Để tăng cường hồi phục thể lực, các tuần tiếp theo nên bổ sung thêm nhiều chất dinh dưỡng khác giàu đạm, protein, chất sắt và vitamin và giúp lợi sữa.

9.2. Vận động sau khi sinh

• Đối với nhiều thai phụ đã trải qua ca phẫu thuật mổ, mặc dù chưa ra khỏi giường được nhưng các mẹ vẫn có thể cử động tay chân nhẹ nhàng tránh tê bì.
• Đối với nhiều thai phụ sinh thường thì có thể bước xuống giường tập đi bộ nhẹ nhàng, giúp ích cho việc hồi phục nhu động ruột. Giảm tránh hiện tượng táo bón và trĩ sau này. Việc vận động đi bộ ngắn giúp các chức năng bình thường của cơ thể phục hồi nhanh hơn, giảm nguy cơ mắc biến chứng sau phẫu thuật như dính ruột, viêm tắc tĩnh mạch…

9.3. Cho con bú ngay sau khi sinh

• Các mẹ hoàn toàn có thể cho con bú sau khoảng 4 -5 giờ đồng hồ sau khi sinh. 
• Cho con bú bằng sữa mẹ càng sớm càng tốt vì lúc này sữa non có chứa nhiều dưỡng chất tăng cường sức đề kháng cho trẻ. 
• Không những giúp tăng sức đề kháng cho bé mà còn giúp tử cung của mẹ mau phục hồi, giảm nguy cơ băng huyết sau sinh. 
• Để tránh ảnh hưởng của vết mổ, các mẹ nên nhờ người thân trợ giúp để đỡ bé ở tư thế thoải mái nhất cho cả hai mẹ con.